Wij adviseren en begeleiden scholen om concreet invulling te geven aan het cultuuronderwijs, waarbij inhoudelijke kwaliteit het uitgangspunt is. De adviseur cultuureducatie is het vaste aanspreekpunt voor een school. De adviseur voert met de school een ontwikkelgesprek en begeleidt de school bij het opstellen en het uitvoeren van het ontwikkeltraject.
Afhankelijk van de wensen en de behoeften van de school kunnen onze adviseurs cultuureducatie ondersteuning bieden bij:

• het creëren van draagvlak binnen het team;
• het tot stand komen van een visie op cultuureducatie;
• het vertalen van de visie naar de dagelijkse praktijk;
• het schrijven van een cultuurplan;
• het opzetten en begeleiden van een werkgroep cultuur;
• het ontwikkelen van een schoolspecifieke leerlijn;
• het begeleiden van vakoverstijgend of vak geïntegreerd werken;
• het geven van (team)trainingen;
• het bieden van inzicht in budgetten en het aanvragen van subsidies;
• het kiezen en implementeren van een nieuwe methode;
• het zoeken van en contact leggen met samenwerkingspartners;
• het ondersteunen en coachen van de directie, de icc’er en de leerkrachten.

Cultuureducatie met kwaliteit is waar wij als expertisecentrum naar streven. Om deze kwaliteit te bewaken en te borgen gebruiken wij verschillende methodes en instrumenten waarmee zowel scholen als culturele instellingen ondersteund worden.

Scholen
• De voortgang van de scholen binnen het ontwikkeltraject wordt door middel van Kritieke Prestatie Indicatoren in kaart gebracht. Bij de start van het ontwikkeltraject wordt er per school een nulmeting uitgevoerd. Deze wordt gedurende het traject jaarlijks bijgesteld naar aanleiding van de vorderingen die de school maakt.
• Jaarlijks voeren wij evaluatiegesprekken met de scholen. In dit gesprek worden onder andere de vorderingen binnen het ontwikkeltraject besproken en wordt er gekeken of de school de doelen voor dat schooljaar heeft bereikt.
• Jaarlijks laten wij een marktonderzoek uitvoeren bij scholen door Bureau Hendrik Beerda. We sluiten met dit onderzoek graag aan bij het landelijke monitor- en evaluatie-instrument van het Fonds voor Cultuurparticipatie. Zeker wat betreft de vraagstelling, zodat onze eigen onderzoeksresultaten vergeleken kunnen worden met de resultaten uit het landelijk onderzoek.
• Als onafhankelijke organisatie bewaken wij de kwaliteit van samenwerkingsprojecten tussen scholen en culturele instellingen. Dit doen wij door het proces te begeleiden en te monitoren waarbij wij kwaliteit, en de borging hiervan, voorop stellen.
• In een halfjaarlijkse rapportage worden de gemeenten en het Fonds voor Cultuurparticipatie op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen die de scholen maken binnen het ontwikkeltraject.

Culturele instellingen
• We ondersteunen de culturele instellingen in de regio op het gebied van educatie en lesaanbod door middel van ontwikkelings-, voortgangs- en evaluatiegesprekken.
• De lesprogramma’s worden getoetst aan een aantal kwaliteitscriteria, waardoor de kwaliteit van de cultuureducatieve lessen voor scholen inzichtelijk wordt.
• Scholen vullen na deelname aan een les een evaluatieformulier in. Elke twee jaar laten wij een analyse uitvoeren van deze evaluaties. Dit wordt gedaan door Bureau Advies Research en Training. De analyse wordt uitgevoerd over twee schooljaren en wordt gebruikt om de kwaliteit van de lessen te verbeteren en te borgen.
• Door ons lesaanbod constant uit te breiden bieden wij scholen meer mogelijkheid om lessen te kiezen die aansluiten binnen de thema’s van de klas. Door het integreren van cultuureducatieve lessen binnen het curriculum van de school krijgt cultuureducatie een vastere plek in het onderwijs en wordt daarmee meer kwaliteit behaald.

Om cultuureducatie van hoge kwaliteit te realiseren, is er voldoende deskundigheid in iedere school en culturele instelling nodig. Daarom bieden wij diverse scholingstrajecten aan met als doel:

• Het vergroten van onderwijskundige kennis en vaardigheden;
• Het vergroten van vakinhoudelijke kennis en vaardigheden;
• Het bevorderen van een positieve attitude/motivatie ten aanzien van cultuureducatie.

De deskundigheidsbevordering op scholen richt zich op leerkrachten, icc’ers, schooldirecteuren, schoolteams en schoolbestuurders. De workshops, cursussen en netwerkbijeenkomsten organiseren wij afgestemd op de behoefte van de scholen. Ook bieden wij cursussen en netwerkbijeenkomsten voor educatief medewerkers bij culturele instellingen, museumdocenten en kunstvakdocenten.

Zie voor het actuele scholingsaanbod onze scholingspagina

Bronnen
Als expertisecentrum werken wij vanuit verschillende bronnen:

Cultuur in de Spiegel

In dit meerjarige projectonderzoek uitgevoerd door de Rijksuniversiteit Groningen, is antwoord gezocht op vragen als: Wat is de inhoud van cultuuronderwijs? Waarom is het belangrijk? Hoe verhoudt het zich tot de rest van het onderwijs?
De adviseurs cultuureducatie baseren de wijze waarop zij met scholen werken aan het waarborgen van kwalitatieve cultuureducatie op de bevindingen van dit onderzoek.

De gouden cirkel van Simon Sinek

Dit is een veelgebruikt model om helder te omschrijven waarin, hoe en waarom een bepaalde organisatie zich onderscheidt van anderen. De adviseurs cultuureducatie passen dit model toe bij het in kaart brengen waarom een school cultuureducatie geeft en wat de school daarmee wil bereiken. Hoe doen ze dat en wat betekent dat in het lesprogramma?

Het SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling)

Het SLO heeft voor o.a. de kerndoelen Kunstzinnige Oriëntatie een leerplankader voor het basisonderwijs ontwikkeld. Deze vormt de basis voor het realiseren van doorgaande leerlijnen. Door zo te werken aan kwalitatieve cultuureducatie helpen de adviseurs cultuureducatie scholen de kerndoelen van onder andere Kunstzinnige Oriëntatie te behalen.

Het Referentiekader Cultuureducatie

Dit is een richtinggevend en inhoudelijk overzicht van de kennis, vaardigheden en attituden – tezamen competenties – waarvan basisscholen in Holland Rijnland het belangrijk vinden dat leerlingen die in hun culturele loopbaan ontwikkelen.

Als expertisecentrum brengen wij het basisonderwijs en de culturele sector bij elkaar door jaarlijks diverse netwerkbijeenkomsten te organiseren.
Zo organiseren we in samenwerking met BplusC eens per jaar het Cultuurbad. Op deze dag ontmoeten schooldirecteuren, icc’ers, leerkrachten, educatief medewerkers, museumdocenten en kunstvakdocenten elkaar. Tijdens deze dag is er aandacht voor professionalisering en deskundigheidsbevordering op het gebied van cultuureducatie door middel van workshops, lezingen en uitwisseling.

Naast het Cultuurbad organiseren we ook een netwerkbijeenkomst speciaal voor het culturele veld. Hierbij faciliteren we dialoog en kennisdeling over strategische beleidsontwikkelingen op het gebied van cultuureducatie en de afstemming tussen vraag en aanbod.

Onze doelstellingen van de netwerkbijeenkomsten:
• Meer intercollegiale uitwisseling binnen het basisonderwijs op het gebied van cultuureducatie: scholen delen hun expertise met andere scholen;
• Het bevorderen van vakdeskundigheid in het basisonderwijs en de culturele instellingen op het gebied van cultuureducatie;
• Het basisonderwijs en culturele instellingen dichter bij elkaar brengen: laagdrempelig contact leggen en contacten onderhouden;
• Het stimuleren van samenwerking tussen het basisonderwijs en culturele instellingen;
• Betere afstemming van het aanbod van culturele instellingen op de vraag van het basisonderwijs;
• Kwaliteit van het lesaanbod van de culturele instellingen vergroten.

Als penvoerder hebben we ook geregeld overleg met de gemeenten in Holland Rijnland. Dit vindt plaats in het Ambtelijk Overleg Cultuur. In dit netwerk ontmoeten ambtenaren Cultuur elkaar met als doel het verhogen van cultuurparticipatie in het algemeen en de kwaliteit van cultuureducatie in het basisonderwijs. Het overleg biedt een platform, zodat de regionale activiteiten omtrent de programma’s CMK en Cultuurparticipatie met elkaar afgestemd worden. Daarnaast is er individueel contact tussen penvoerder en gemeenten. Dit contact vindt plaats op verschillende niveaus: ambtenaren Cultuur, ambtenaren Onderwijs, wethouders Cultuur en wethouders Onderwijs.

De scholen die via ons deelnemen aan het programma Cultuureducatie met Kwaliteit krijgen toegang tot een persoonlijke schoolpagina; MijnSchool.
MijnSchool is een persoonlijke online omgeving die alleen voor de school zichtbaar is. Deze online omgeving bestaat uit 3 verschillende pagina’s met ieder een eigen functionaliteit. Het doel van de MijnSchool pagina is het ondersteunen van de scholen door één loket te vormen waar zij alles op het gebied van cultuureducatie kunnen vinden. Hun persoonlijke adviseur cultuureducatie onderhoudt de MijnSchool pagina van de school. De adviseur kan hier o.a. persoonlijke berichten plaatsen en nieuwsberichten delen.

Ontwikkeltraject
Op de home pagina van de MijnSchool staat het ontwikkeltraject centraal. Hier kan een school de vorderingen volgen die zij maken door de deelname aan het programma ‘Cultuureducatie met Kwaliteit’. De vorderingen worden visueel weergegeven met een boom. Elk blaadje in de boom staat symbool voor een onderdeel in het ontwikkeltraject. Wanneer een onderdeel is afgerond wordt het blaadje ingekleurd.

Aan de slag
Om de school te helpen bij het realiseren van cultuureducatie met kwaliteit op school is er een Aan de slag pagina ontwikkeld. Op deze pagina kan de school alles op het gebied van cultuureducatie op school in kaart brengen. Dat begint met het omschrijven van een visie. Hoe denkt een school over cultuureducatie op school? Maar ook: wat hebben ze op school in huis en wat doen ze al op het gebied van cultuureducatie? Zijn er leerkrachten die een bepaalde expertise hebben? Door middel van een speciaal ontwikkelde tool kan een school de expertises van het team inzichtelijk maken. Ook kunnen zij met deze zelfde tool de samenwerkingspartners van de school in kaart brengen.

Lesaanbod
Ten slotte krijgt de school een cultuurlijn op maat; een cultuureducatief lesaanbod dat aansluit op het curriculum van de school. Op de pagina Lessen kunnen zij het lesaanbod bekijken, bijbehorend lesmateriaal vinden en zich inschrijven voor deelname.

Leidse beeldbank
In samenwerking met stichting PROOLeiden hebben we voor de Leidse PROO scholen een beeldbank ontwikkeld. Deze beeldbank is onderdeel van het project ‘Visual Thinking Strategies’. Voor de Leidse PROO scholen is deze beeldbank ook onderdeel van de MijnSchool pagina. Hiermee kunnen zij het rijke culturele erfgoed van de Leidse musea in de klassen brengen.

Als expertisecentrum stimuleren wij samenwerking tussen scholen en culturele instellingen en brengen wij vraag en aanbod bij elkaar. We coördineren de samenwerking en ondersteunen beide partijen bij het waarborgen van de kwaliteit en de opgedane kennis.

Ook werken we samen met verschillende partijen op het gebied van deskundigheidsbevordering. Door de krachten te bundelen streven we naar cultuureducatie met kwaliteit. Tenslotte werken wij samen met schoolbesturen, gemeenten, organisaties voor buitenschoolse opvang en het voortgezet onderwijs.

Voorbeelden van samenwerkingsprojecten

VR-project Fieldclip
In samenwerking met BERN Media en Museum Volkenkunde hebben we met SO de Thermiek het project ‘Fieldclip’ ontwikkeld. Hiervoor hebben wij de onderwijsinnovatiesubsidie van de Gemeente Leiden toegekend gekregen. Door middel van Virtual Reality wordt de collectie van Museum Volkenkunde de klas in gehaald voor leerlingen die gezien hun omstandigheden soms moeilijk naar het museum kunnen. Daarnaast worden er creatieve opdrachten ontworpen waarin de kinderen opgedane kennis in de VR-ervaring toepassen. Eén van onze adviseurs cultuureducatie begeleidt dit proces, bewaakt de kwaliteit en ontwikkelt mede bijbehorend lesmateriaal.

Visual Thinking Strategies
Samen met PROOLeiden hebben we de onderwijsinnovatiesubsidie van de gemeente Leiden toegekend gekregen voor het project ‘Visual Thinking Strategies’. Deze subsidie heeft een mooie impuls gegeven aan de start van het VTS-project. Het doel van dit project is dat VTS een plek krijgt in het onderwijs op de PROOscholen en zich als een olievlek verspreidt. In samenwerking met VTS Nederland hebben we zestien PROO leerkrachten opgeleid tot VTS facilitator. Bovendien hebben we (in samenwerking met de Leidse musea) de Leidse VTS Beeldbank ontwikkeld om zo het rijke culturele erfgoed van de Leidse musea in de klassen te brengen.

Pabo
Wij werken samen met de Kunstklas van Pabo Hogeschool Leiden. Zo zal één van onze adviseurs cultuureducatie gastlessen geven aan derdejaars Pabo studenten die hun icc-certificaat behalen binnen de Pabo. Daarnaast spelen we een coördinerende rol voor het meelopen van de studenten bij museumbezoeken van schoolklassen.

Samenwerking Stichting Oud Alkemade
In samenwerking met Stichting Oud Alkemade en twee icc’ers van basisschool De Klimboom en De Roelevaer hebben we voor de SSBA scholen uit Kaag en Braassem een lesprogramma ontwikkeld voor de groepen 6 in Museum Oud Alkemade. In schooljaar 2017-2018 is er een pilot gedaan en vanaf dit jaar bezoeken alle groepen 6 het programma.

Muziekimpuls
Met een aantal scholen is de muziekimpuls aangevraagd. Een samenwerking aangaan met een lokale partner is een van de onderdelen van de muziekimpuls. Wij hebben scholen ondersteund bij het schrijven van de aanvraag en bij het afstemmen met de samenwerkingspartner, zodat de vraag en visie van de school goed aansluiten bij het aanbod van de culturele instelling.

Icc-cursus
In 2018 – 2019 verzorgen we alweer voor de achtste keer in samenwerking met de Hogeschool Leiden en BplusC de cursus Interne Cultuurcoördinator (icc-cursus). Deze cursus leidt leerkrachten of basisschooldirecteuren op tot cultuurcoördinator in het basisonderwijs. De cursus biedt praktische handvatten, vaardigheden en inhoudelijke kennis om cultuuronderwijs op school optimaal vorm te geven, te stimuleren en te behouden.

Samenwerking met organisaties voor buitenschoolse opvang
De St. Josephschool in Lisse is bij de ontwikkeling van het nieuw te vormen Integraal Kind Centrum, in samenwerking met SKOL kinderopvang, aan het werken aan samenhang tussen binnenschoolse en naschoolse cultuureducatie. We hebben het team van de St. Joseph en de medewerkers van SKOL geholpen bij het realiseren van een gezamenlijke visie op cultuureducatie en begeleiden hen bij de concrete uitwerking hiervan in de dagelijkse praktijk.

Integratie van dans en toneel
Basisschool de E.L.S. werkt samen met Jeugdtheaterschool Leiden en Omstreken aan het integreren van dans en toneel in het onderwijs. Gezamenlijk werken zij toe naar een jaarlijks slotspektakel waarbij de kinderen optreden voor hun (groot)ouders. We hebben beide partijen bij elkaar gebracht en een subsidieaanvraag gedaan.